Poreska olakšica koja se odnosi na poslovne anđele koji indirektno, preko AIF-a ulažu u startape

Startapima je za poslovanje potreban dodatni preduzetnički kapital koji potiče od privrednih društava, poslovnih anđela ili od alternativnih investicionih fondova (AIF), tj. venture capital fondova. U srpskom poreskom sistemu, propisan je poreski podsticaj za fizička lica, tj. poslovne anđele koji izvrše ulaganje u AIF na terenu godišnjeg poreza na dohodak građana.

Šta je alternativni investicioni fond?
Alternativni investicioni fond (AIF) je investicioni fond koji prikuplja sredstva od investitora sa namerom da ih investira u skladu sa politikom ulaganja u korist investitora.

Šta je venture capital fond?
Fond preduzetničkog kapitala (venture capital fund) je vrsta alternativnog investicionog fonda sa privatnom ponudom koji pretežno ulaže u startape, tj. u privredne subjekte koji su novoosnovani ili su u početnim fazama poslovanja i pokazuju veliki potencijal za rast i širenje poslovanja.
U ovakve fondove mogu ulagati profesionalni investitori kao što su banke i poluprofesionalni investitori, a to su lica koja se obavezuju da uplate najmanje 50.000 evra u AIF i kod kojih se procenjuje da poseduju dovoljno iskustva na tržištu kapitala i stručnog znanja da bi razumeli rizike ulaganja.

U čemu se ogleda poreska olakšica u odnosu na fizička lica koja vrše ulaganje u AIF?
Fizičko lice, poslovni anđeo koje izvrši ulaganje u AIF, ima pravo na poreski kredit, tj. na umanjenje godišnjeg poreza na dohodak građana i to najviše do 50% ulaganja izvršenog u kalendarskoj godini za koju se utvrđuje godišnji porez na dohodak građana.
Poreski kredit ne može biti veći od 50% utvrđene poreske obaveze po osnovu godišnjeg poreza na dohodak građana.

Koje uslove mora da ispuni fizičko lice?

• To mora biti obveznik godišnjeg poreza na dohodak građana – ono fizičko lice koje je u kalendarskoj godini ostvarilo dohodak veći od trostrukog iznosa prosečne godišnje zarade po zaposlenom isplaćene u Srbiji u godini za koju se utvrđuje porez;
• Pravo na poreski kredit može se ostvariti samo po osnovu u potpunosti uplaćenih novčanih uloga kojima se stiču akcije ili udeli u AIF-u.

Kako se koristi?
Godišnji porez na dohodak građana se obračunava i plaća po sistemu samooporezivanja, počevši od poreza koji se obračunava za 2022. godinu (ranije se plaćanje vršilo po rešenju poreskog organa). Poresku prijavu podnosi obveznik po isteku godine za koju se utvrđuje godišnji porez, a najkasnije do 15. maja naredne godine. Poreska prijava podnosi se isključivo u elektronskom obliku preko portala Poreske uprave.
Obveznik popunjava prijavu o obračunatom godišnjem porezu na dohodak građana, Obrazac PP GPDG, gde se u sektor 3.18, „Poreski kredit”, unosi iznos poreskog kredita.

Propisi koji regulišu ovu olakšicu:
Zakon o alternativnim investicionim fondovima, član 191.
Zakon o porezu na dohodak građana, član 89a

Primer:
U startap ekosistemu postoji startap „Aurora“, osnovan 1.1.2022. godine i koji razvija softver za prodaju različitih proizvoda.
Kao potencijalni investitor pojavljuje se poslovni anđeo Ema koja poseduje višak kapitala i predstavlja investitora sa iskustvom sa ulaganjima, te se odlučuje da deo svoje imovine uloži u venture capital fond, tj. fond preduzetničkog kapitala koji vrši dalja ulaganja u startape. Ema se odlučila za ulaganje preko AIF-a koji dalje ulaže u veći broj (portfolio) startapa, jer ona na taj način uspeva da rasprši rizik ulaganja u odnosu na situaciju da je direktno investirala u „Auroru”. Ema je u venture capital fond uložila 50.000 evra, a ovaj fond dalje ulaže deo sredstava fonda u startap „Auroru” kome su potrebna finansijska sredstva pogotovo u prvim godinama poslovanja. Ema je taj ulog u fondu u potpunosti uplatila 2022. godine i stekla udele u fondu.
S obzirom na to da ostvaruje dovoljno veliki godišnji dohodak, Ema se smatra obveznikom godišnjeg poreza na dohodak građana. Investiranjem u venture capital fond, Ema je stekla pravo na poreski kredit, tj. na umanjenje obračunatog godišnjeg poreza na dohodak građana za 2022. godinu, ali najviše do 50% iznosa ulaganja. Budući da se godišnji porez oporezuje po sistemu samooporezivanja, Ema je dužna da popuni poresku prijavu na Obrascu PP GPDG gde u sektor 3.18 unosi iznos poreskog kredita. Ovu prijavu mora da podnese najkasnije do 15. maja 2023. godine. Ema ovim podsticajem uspeva da umanji svoj godišnji porez na dohodak građana, ali to umanjenje ne sme biti veće od 50% obračunatog godišnjeg poreza.